| Επιτελικές Λειτουργίες και ΔΕΠΥ |
|
Επιτελικές λειτουργίες και ΔΕΠΥ
Η ΔΕΠΥ και η διαταραχή στις Επιτελικές Λειτουργίες είναι στενά συνδεδεμένες έννοιες, αν και όχι συνώνυμες.
-Τι είναι οι Επιτελικές Λειτουργίες;
Περίπου το 90% των παιδιών με ΔΕΠΥ εμφανίζουν δυσκολίες στις επιτελικές λειτουργίες, οι οποίες πολλές φορές παραμένουν και μετά την ενηλικίωση. Όμως τι ακριβώς είναι; Ο όρος επιτελική λειτουργία αναφέρεται στις γνωστικές ή εγκεφαλικές ικανότητες που είναι απαραίτητες για την επίτευξη στόχων. Με άλλα λόγια, αφορά τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τους μελλοντικούς στόχους μας και τις ικανότητες που χρειαζόμαστε για να τους πετύχουμε. Τα άτομα με διαταραχή στις επιτελικές λειτουργίες δυσκολεύονται να αλλάξουν την συμπεριφορά τους ώστε να κάνουν το μέλλον τους καλύτερο.
-Πώς είναι να έχεις διαταραχή στις επιτελικές λειτουργίες (ΔΕΛ);
Τα άτομα με ΔΕΛ συχνά χάνουν την αίσθηση του χρόνου ή εμφανίζουν αδυναμία να σχεδιάσουν και να θυμηθούν μελλοντικά γεγονότα. Επισης έχουν δυσκολία να κάνουν τα απαραίτητα βήματα για να πετύχουν μακροπρόθεσμους στόχους. Δεν έχουν δυσκολία στην προσοχή αλλά δυσκολεύονται στην διατήρησή της.
Ακόμα και αν βάλουν τον καλύτερό τους εαυτό, τα άτομα με ΔΕΛ θα έχουν δυσκολία στα ακόλουθα:
-Διαχείριση της απογοήτευσης -Έναρξη και ολοκλήρωση δραστηριότητας -Ανάκληση και ακολουθία εντολών με πολλαπλά βήματα -Παραμονή σε δραστηριότητα -Σχεδιασμός, οργάνωση και αυτοπαρακολούθηση -Εξισορρόπηση μεταξύ δραστηριοτήτων (πχ άθληση και δουλειά)
-Γιατί έχουν τόση σημασία οι επιτελικές λειτουργίες;
Επειδή μας επιτρέπουν να λειτουργούμε παραγωγικά. Συγκεκριμένα, μας βοηθούν να:
-Αναλύσουμε ένα έργο -Να σχεδιάσουμε το πως θα το προσεγγίσουμε -Να οργανώσουμε τα βήματα που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του έργου -Να επανασχεδιάσουμε ή να αλλάξουμε τη σειρά των βημάτων -Να ολοκληρώσουμε το έργο στην ώρα του
Όταν έχουμε διαταραχή στις επιτελικές λειτουργίες, έχουμε προβλήματα στην ανάλυση, τον σχεδιασμό, την οργάνωση, τον προγραμματισμό και την ολοκλήρωση έργων.
Το επίπεδο της επιτελικής λειτουργίας κρίνεται από τα εξής:
-Πότε εμφανίζονται οι επιτελικές λειτουργίες;
Οι 7 επιτελικές λειτουργίες αναπτύσσονται περίπου στα 2 έτη και καλλιεργούνται μέχρι τα 30 στα άτομα τυπικής ανάπτυξης. Τα άτομα με ΔΕΠΥ βρίσκονται περίπου 30-40% πίσω από τα άτομα τυπικής ανάπτυξης στην καλλιέργεια των επιτελικών λειτουργιών.
Η ΔΕΛ εμφανίζεται συχνά κατά την μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο ή από το γυμνάσιο στο λύκειο επειδή σε αυτές τις περιόδους μειώνεται η δόμηση από το σχολικό περιβάλλον και αυξάνονται οι προσδοκίες. Συχνά οι γονείς και οι δάσκαλοι δεν καταλαβαίνουν γιατί το παιδί δεν διαβάζει μόνο του. Είναι σημαντικό να αναγνωριστούν οι δυσκολίες των παιδιών με ΔΕΠΥ και ΔΕΛ νωρίς ώστε να μην αισθάνονται κακοί μαθητές ή τεμπέληδες.
-Υπάρχει θεραπεία για τη ΔΕΛ;
Οι ειδικοί συνιστούν ενδυνάμωση των περιοχών που εμφανίζουν αδυναμία μέσω συνεδριών με λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και ψυχολόγους. Επισης η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία σε συνδυασμό με συνταγογράφηση φαρμάκων αποτελούν πολύ καλή επιλογή, απευθύνεται όμως κυρίως σε ενήλικες.
-Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά με ΔΕΛ;
Τα παιδιά με ΔΕΛ και ΔΕΠΥ ανταποκρίνονται καλά σε προγράμματα τροποποίησης της συμπεριφοράς όπως συστήματα τοκεν ή καρτέλες αναφοράς. Στο σχολείο υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν όπως:
-Συμμαθητής-βοηθός που κρατάει σημειώσεις -Επιλογή θέσης στην πρώτη σειρά -Επιπλέον χρόνος στα διαγωνίσματα
Για να βοηθήσετε τα παιδιά με ΔΕΠΥ να παραμείνουν συγκεντρωμένα στο σχολείο μπορείτε να δοκιμάσετε τα παρακάτω:
-Δώστε τους λίγα λεπτά να τρέξουν ή να είναι δραστήρια -Δημιουργήστε δύο χώρους εργασιών ώστε να μετακινούνται από τον έναν στον άλλον -Αφήστε τα να παίζουν με κάποιο παιχνίδι fidget
Στο σπίτι μπορείτε να δοκιμάσετε τα παρακάτω:
-Ορίστε έναν συγκεκριμένο χώρο που θα διαβάζουν -Δώστε τους λίγο χρόνο μετά το σχολείο και δώστε τους την επιλογή για το αν θα αρχίσουν το διάβασμα για παράδειγμα στις 16:00 ή στις 16:15. -Καθίστε μαζί τους ώστε να ξεκινήσουν το διάβασμα και επιστρέψτε για έλεγχο όταν θα έχουν τελειώσει
Κάποια παιδιά, ειδικότερα τα μεγαλύτερα αρνούνται να δεχτούν βοήθεια. Δώστε τους χρόνο να κάνουν κάτι που τους αρέσει ή αφήστε τα να σας διδάξουν κάτι που ξέρουν. Αυτό θα τα κάνει να νιώσουν επιτυχημένα.
Χρησιμοποιήστε την τεχνολογία:
-Αφήστε το παιδί να γράψει στον υπολογιστή εάν έχει κακό γραφικό χαρακτήρα Κατεβάστε εφαρμογές οργάνωσης στο κινητό του -Χρησιμοποιήστε χρονόμετρο στο κινητό του
Υπάρχουν παιχνίδια που βοηθούν στην καλλιέργεια των επιτελικών λειτουργιών όπως η Ντάμα, η Μονοπολη και το Clue, που χρησιμοποιούν το σχεδιασμό, τη συγκέντρωση της προσοχής, την αναχαίτιση, την εργαζόμενη μνήμη και τη μετάγνωση. |
.